Zastanawiasz się czasem, dlaczego ostatnio cały czas słuchasz muzyki elektronicznej? Albo, dlaczego twoi znajomi zachwycają się rockiem z lat 60.? Co wpływa na nasze muzyczne wybory? Jak to wyglądało kiedyś, np. w Stanach Zjednoczonych? Tyle pytań, zaraz poznasz odpowiedzi.
1. Lata 20.–40.: jazz
Jeśli jakimiś cudem cofnęlibyśmy się w czasie o 100 lat i weszlibyśmy do salonu jednego z zamożniejszych domów w mieście, pewnie ujrzelibyśmy w nim wielki radioodbiornik. Stałby na honorowym miejscu, otoczony krzesłami i fotelami.
W latach 20. radio posiadali nieliczni i czego w nim słuchali? Lokalnych i krajowych informacji, krótkich audycji tematycznych, relacji z wydarzeń sportowych, ale też muzyki.
W połowie lat 30. ponad 60% amerykańskich gospodarstw domowych miało już własny odbiornik. Zaczęło pojawiać się też coraz więcej rozgłośni AM. I tu zaczyna się nasza historia o kształtowaniu gustów muzycznych słuchaczy.
W tamtych czasach radiostacje chętnie promowały artystów jazzowych, np. Louisa Armstronga czy Duke’a Ellingtona. Emitowały także urywki koncertów wielkich orkiestr swingowych i big-bandów. Jazz i swing zdominowały fale radiowe na dwie dekady.
Musimy też wspomnieć o legendarnej stacji WSM (650 kHz) z Nashville, która przyczyniła się do popularyzacji muzyki country w Stanach Zjednoczonych.
2. Lata 50.: rock-and-roll
Gdybyśmy kontynuowali naszą radiową podróż, po latach 20.-40. wybralibyśmy się oczywiście do szalonych lat 50.! Radio nie przypomina już wtedy wielkiej szafy z guzikami. Jest o wiele mniejsze, poręczniejsze i tańsze. W połowie XX w. młodzi ludzie namiętnie słuchają radia, a to radio rozkochuje ich w Elvisie Presleyu, Chucku Berrym i Little Richardzie. Pokazuje im inny świat.
Todd Storz wymyśla nowy, rewolucyjny format: listę przebojów. Informacje o najchętniej słuchanych utworach czerpie z barowych i kawiarnianych szaf grających. Jak widać szafy grające (ang. jukebox), również odegrały istotną rolę w naszej historii.
Zapamiętaj też nazwisko Alana Freeda, znanego, amerykańskiego dyskdżokeja, związanego z komercyjnymi radiostacjami WAKR i WADC. Z zaangażowaniem godnym podziwu, promuje rock-and-rolla nie tylko na antenie, ale też poza studiem. Organizuje trasy koncertowe, pomaga początkującym muzykom zaistnieć na dużej scenie. Na pewno ukształtował wiele muzycznych gustów.
3. Lata 60.–70.: radiowa i kulturowa rewolucja
W latach 60. i 70. bylibyśmy świadkami jednej z najważniejszych transformacji technologicznych w historii radia. Chodzi o przejście stacji na fale FM (skrót od: Frequency Modulation).
Do tej pory królowało radio AM o dużym zasięgu, ale ograniczonej jakości dźwięku (krótkie listy przebojów i szybkie zmiany utworów). Przejście na fale FM pozwoliło na emisję całych albumów i dłuższych kompozycji bez nieprzyjemnych cięć. Słuchacze mogli doświadczać muzyki na zupełnie innym poziomie.
Technologia FM została wynaleziona przez Edwina Armstronga w latach 30., ale jej rozwój spowolniła II wojna światowa oraz duży opór ze strony korporacji radiowych inwestujących w pasmo AM.
Lata 60. w USA kojarzą się z… ruchem hipisowskim i prawdziwym wysypem eksperymentujących artystów: The Beatles, The Doors, Jimi Hendrix, Janis Joplin, którzy nagrywali bardzo długie utwory. Radiostacje nadawały je w całości, bo mogły.
W siódmej dekadzie na antenach radiowych było:
- ostro za sprawą pierwszych zespołów heavy metalowych: Led Zeppelin, Deep Purple i Black Sabbath,
- tanecznie, bo radio było jednym z fundamentalnych narzędzi promocji muzyki tanecznej: Bee Gees, Donna Summer, Earth, Wind & Fire,
- głośno dzięki buntowniczym, punkowym brzmieniom od amerykańskich i brytyjskich formacji: The Ramones, Sex Pistols, The Clash.
4. Lata 80.: pop, synth i MTV
Lata 80. to okres kolejnych ważnych zmian w branży muzycznej i radiowej. Była to dekada, w której muzyka stała się bardziej komercyjna i globalna, a radio – choć nadal kluczowe – musiało konkurować z…
W 1981 r. wystartowała pierwsza telewizja muzyczna MTV (Music Television) ze słynnym teledyskiem „Video Killed the Radio Star” The Buggles. Początkowo wydawało się, że MTV zastąpi radio i stanie się jedyną trampoliną dla nowych wykonawców. Jednak radio nie tylko przetrwało, ale stało się bardziej dynamiczne:
- DJ-e radiowi zaczęli naśladować energiczny styl prezenterów MTV, nadając swoim audycjom bardziej interaktywny charakter,
- hity, które stawały się popularne dzięki MTV, szybko trafiały na listy przebojów w stacjach radiowych – radio i telewizja muzyczna zaczęły się uzupełniać,
- wielu artystów, takich jak Madonna, Duran Duran, Michael Jackson, Whitney Houston i Prince, stało się ikonami dzięki równoczesnej obecności w radiu i telewizji.
5. Lata 90. i początek 2000.: hip-hop, grunge i radio internetowe
Lecimy dalej. Co czeka na nas w latach 90.? Grunge i rock alternatywny! Nowe gatunki, które wybrzmiały szczególnie wyraźnie dzięki radiu i MTV: Nirvana, Pearl Jam, Soundgarden, Alice in Chains. Hip-hop! 2Pac, The Notorious B.I.G., Dr. Dre & Snoop Dogg, Wu-Tang Clan. Boysbandy i gwiazdy popu! Britney Spears, Backstreet Boys, NSYNC, Spice Girls. Muzyka elektroniczna! Prodigy, Daft Punk, Fatboy Slim.
W połowie dekady zaczęto eksperymentować z radiem internetowym. Początkowo były to niszowe stacje adresowane głównie do słuchaczy szukających alternatywy dla komercyjnych stacji FM. Pod koniec lat 90. radio zaczęło odczuwać presję nowych technologii, telewizji muzycznej, internetu i pierwszych prób streamingu.
Dziś wiemy, w którą stronę to poszło. W latach 2000. większość tradycyjnych stacji radiowych nadaje także online. Radio nie jest już ograniczone zasięgiem fal radiowych — jest jeszcze bliżej słuchacza. Co nie oznacza, że nie ma przed nim kolejnych wyzwań. Lata 2000. przyniosły: iPody, internetowe serwisy muzyczne i platformy streamingowe sterowane algorytmami.
Rozwój technologii wpływa na sposób konsumowania muzyki przez słuchaczy. Radio cały czas musi dostosowywać się do nowej rzeczywistości.
6. Dziś: tysiące radiostacji, platformy z muzyką
W końcu w domu! Naprawdę dużo się wydarzyło przez ostatnie 100 lat. Dziś radio nadal pełni bardzo ważną rolę w kształtowaniu gustów muzycznych odbiorców. Chociaż nie da się zaprzeczyć, że współcześni słuchacze różnią się od tych sprzed kilku dekad. I to bardzo!
Żyją szybciej, codziennie korzystają z nowoczesnych technologii, słuchają muzyki i radia przez internet, np. na swoich smartfonach. Mają szybki i łatwy dostęp do tysięcy radiostacji z całego świata (w tym do rozgłośni muzycznych skupionych wokół konkretnych gatunków). Czasem trudno już im stwierdzić, gdzie usłyszeli dany utwór albo jak odkryli jakiegoś wykonawcę. Kiedyś było to radio, TV.
Przeczytaj nasz krótki poradnik o tym jak szukać nowej muzyki.
Czy wiesz, że dziś możesz słuchać radia z całego świata bez lokalizacyjnych ograniczeń? Pobierz aplikację radiową i zobacz jakie to wygodne.
Zdjęcie tytułowe: ONUR KURT/Unsplash