Wyobraź sobie taką sytuację.

Siedzisz w domu na wygodnej sofie i pijasz pyszne kakao z cynamonem. Zaraz zabierzesz się za książkę, którą poleciła ci znajoma z pracy. Sięgasz po telefon, żeby wyciszyć dzwonki, kiedy przychodzi wiadomość. Może to coś ważnego, myślisz i klikasz w powiadomienie. To przyjaciółka.

Poleca ci jakiś utwór. Posłuchasz kilkanaście sekund i książka! Numer nie do końca jest w twoim guście, tylko dlaczego odtwarzasz go po raz kolejny i w dodatku zaczynasz go nucić? Wracasz na sofę, żeby w końcu zanurzyć się w lekturze, ale nie możesz się skupić, bo… W twojej głowie ciągle dudni ten kawałek.

Sprawdźmy, z czego to wynika.

Efekt mere exposure

Czyli efekt czystej ekspozycji. To zjawisko opisane w latach 60. przez psychologa Roberta Zajonca, który odkrył, że już sama częstotliwość wystawienia na dany bodziec (np. obraz, dźwięk, konkretna osoba) zwiększa nasze pozytywne odczucia wobec niego, nawet jeśli początkowo był nam obojętny lub wręcz nieprzyjemny.

Im częściej słyszymy dany utwór, tym bardziej go lubimy. Mózg lubi rzeczy „oswojone”, czyli takie, które wiążą się z mniejszym wysiłkiem poznawczym.

„Ach, jak przyjemnie!”

Mózg reaguje na słuchanie muzyki wydzielaniem dopaminy – hormonu odpowiedzialnego za odczuwanie przyjemności. Jeśli znamy utwór i spodziewamy się przyjemnego fragmentu, poziom dopaminy wzrasta, a to jeszcze bardziej „uzależnia” od danego kawałka.

Prawo inżyniera Mamonia

Kiedy wiemy, co się wydarzy w utworze (np. nadchodzi refren, zmienia się rytm), pojawia się uczucie komfortu i przewidywalności. Daje to poczucie kontroli, które może być dla nas kojące, szczególnie w stresujących sytuacjach.