Ludzki organizm fascynuje naukowców od wieków. Chociaż technologia i medycyna rozwijają się jak szalone, wciąż nie wszystko o nim wiemy. Jak to więc jest z tymi naszymi zmysłami?
Wielka piątka zmysłów
Już w szkole podstawowej dowiadujemy się, że odbieramy świat za pomocą pięciu zewnętrznych zmysłów: wzroku, słuchu, dotyku, smaku i węchu. Jest to klasyczny podział, który zaproponował Arystoteles. Przypomnijmy, że ten znany filozof żył w IV w. p.n.e., czyli prawie 2 400 lat temu. Od tego czasu trochę się zmieniło.
Zdążyliśmy już skonstruować dokładne zegary mechaniczne (XIII/XIV w.), uruchomić prasę drukarską (XV w.), przesłać sygnał radiowy za ocean (XX w.)… i dokładniej przebadaliśmy ludzkie zmysły. Współczesna nauka wyodrębnia ich 9, 21, a czasem nawet 30! Oto kilka dodatkowych zmysłów, o których rzadko się mówi:
- Propriocepcja – zdolność wyczuwania położenia własnego ciała w przestrzeni.
- Równowaga – umiejętność orientowania się w przestrzeni i utrzymywania stabilności.
- Termorecepcja – zdolność do odczuwania ciepła i zimna.
- Nocycepcja – percepcja bólu, chroniąca nas przed urazami.
- Chronorecepcja – wyczucie czasu i rytmów biologicznych.
- Interocepcja – zdolność do odczuwania wewnętrznych stanów organizmu, np. głodu, pragnienia czy bicia serca, inaczej czucie trzewne.
- Elektrorecepcja – wykrywanie pól elektrycznych (występuje głównie u zwierząt, ale istnieją spekulacje, że ludzie mogą mieć pewną wrażliwość na pola elektromagnetyczne).
- Magnetorecepcja – zdolność wyczuwania pola magnetycznego Ziemi, co może mieć wpływ na orientację przestrzenną.
- Barorecepcja – wykrywanie zmian ciśnienia krwi.
Warto podkreślić, że nie wszyscy badacze uznają powyższe zmysły, określając je bardziej jako umiejętności mózgu. Taki argument pada często wtedy, kiedy dany „zmysł” nie posiada wyspecjalizowanych komórek receptorowych.
Który zmysł jest najważniejszy?
Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, bo każdy zmysł pełni ważną rolę w naszym życiu. Wielu naukowców opowiada się za wzrokiem, ponieważ aż 80% informacji o świecie dociera do nas właśnie przez oczy. Wzrok pozwala nam orientować się w otoczeniu, rozpoznawać twarze, czytać i oceniać odległości.
Z kolei osoby niewidome opierają się na słuchu i dotyku. W sytuacjach ekstremalnych, jak na przykład w ciemności, bardziej polegamy na słuchu i równowadze. Wszystko zatem zależy od sytuacji, w jakiej się znajdujemy.
Czy możesz wyostrzyć swoje zmysły?
Oczywiście! Wystarczy regularny trening. Wykonując proste ćwiczenia sensoryczne, zwiększysz wrażliwość konkretnych zmysłów. Poniżej trzy propozycje.
- Ćwiczenia słuchowe – zamknij oczy i próbuj rozpoznawać dźwięki otoczenia.
- Ćwiczenia węchu i smaku – spróbuj odgadnąć składniki potraw z zamkniętymi oczami.
- Ćwiczenia propriocepcji – uprawiaj sporty równoważne, np. jogę, żeby lepiej kontrolować swoje ciało.
Jeśli chcesz więcej dowiedzieć się o wzroku i słuchu, zajrzyj tutaj: Oko, jakie jest, każdy widzi. Ale czy wiesz, że…? i Tajemnice ludzkiego słuchu. 7 fascynujących faktów
Zdjęcie tytułowe: Jahanzeb Ahsan/Unsplash