Co to jest sampling w muzyce? Kto po raz pierwszy użył tej techniki? Czy to w ogóle jest legalne? Wszystkiego dowiesz się z tego artykułu. Zobaczysz też, jak samplują mistrzowie — francuski duet muzyki elektronicznej Daft Punk.
Spis treści:
Co to w ogóle jest sampling?
Sampling to ponowne wykorzystanie fragmentu już istniejącego nagrania muzycznego (czyli sampla) w nowym utworze. Samplami mogą być przyśpieszone lub zwolnione względem oryginału, zapętlone, nałożone na siebie lub zmodyfikowane w jeszcze inny sposób melodie, fragmenty mówione, śpiewane, efekty dźwiękowe, rytm, gitarowe riffy itp.
Dziś do samplowania używa się programów komputerowych lub samplerów, czyli nowoczesnych instrumentów muzycznych z grupy elektrofonów. Nie tylko umożliwiają one odtwarzanie nagranych próbek dźwięków, ale także ich szybkie i wygodne programowanie.
Przed erą elektroniki cyfrowej samplowano za pomocą taśmy oraz miękkich płyt gramofonowych.
Skąd wziął się sampling?
To wcale nie jest nowa rzecz. Prekursorem samplingu był Pierre Schaeffer, francuski kompozytor, który w 1948 roku cyklem pięciu kompozycji „Cinq études de bruits” zapoczątkował muzykę konkretną (oryg. musique concrète).
Artyści tworzący w tym nurcie, w swoich utworach oprócz instrumentów i śpiewu, wykorzystują zarejestrowane wcześniej odgłosy przyrody, miasta, przypadkowe rozmowy itd. Posłuchaj.
Kilka lat później Bill Buchanan i Dickie Goodman wypuścili „The Flying Saucer” złożony z kawałków popularnych piosenek. Sampling w czystej postaci, chociaż wtedy jeszcze ten termin nie istniał. Wymyślili go pod koniec lat 70. twórcy syntezatora Fairlight CMI do nagrywania krótkich dźwięków.
Wraz z rozwojem technologii pojawiły się bardziej zaawansowane samplery z większą pamięcią, np. Emulator E-mu, Akai S950 i Akai MPC.
W latach 60. King Tubby i Lee „Scratch” Perry, jamajscy producenci dub reggae, zaczęli wykorzystywać sample do tworzenia swoich riddimowych hitów. Dziesięć lat później imigranci z Jamajki zarazili samplingiem amerykański hip-hop.
Sampling przyczynił się do powstawania nowych gatunków muzycznych, np. trip hopu i house. Więcej o historii samplingu przeczytasz tutaj (tekst w języku angielskim): „Co to jest sampling”.
Czy sampling jest legalny?
Teoretycznie sprawa jest jasna. Samplowanie jakiegokolwiek materiału bez pozwolenia właściciela praw autorskich jest nielegalne. W praktyce nie zawsze jest to takie proste.
„One More Time” Daft Punk
Weźmy przykład „One More Time” Daft Punk, który opiera się na samplu z utworu Eddiego Johnsa „More Spell On You” z 1979 roku. Prawa do nagrania posiada francuska wytwórnia i wydawnictwo GM Musipro, specjalizująca się w reedycjach starych płyt. Jednak Johns nigdy nie otrzymał od GM zapłaty.
„Nie mamy żadnych wieści od pana Johnsa od 1995 roku, kiedy nabyliśmy katalog z samplami od innej wytwórni” – powiedział „Los Angeles Times” George Mary z firmy GM Musipro, której Daft Punk regularnie płaci tantiemy za „More Spell”.
Wytwórnia GM Musipro zapewniła, że spróbuje ponownie skontaktować się z Eddim Johnsem, którego dziennikarze „LA Times” odnaleźli w Los Angeles w ośrodku pomocy społecznej w 2021 roku. Wtedy, od dziesięciu lat zmagał się z bezdomnością i problemami zdrowotnymi po przebytym udarze.
Biblioteki sampli
Na szczęście istnieją biblioteki, które oferują płatne lub darmowe pakiety sampli, np. Zero-G i Spectrasonics, na rynku od lat 90. Firma Apple w latach 2000. wprowadziła własną bibliotekę „Jam Packs” w GarageBand. W 2010 roku producenci muzyczni ruszyli z udostępnianiem paczek z samplami na platformach internetowych, np. Splice.
Zanim zdecydujesz się na wykorzystanie jakiegokolwiek, nawet kilkusekundowego sampla, dokładnie sprawdź kwestię praw autorskich.
Sample w hitach Daft Punk
Co tu dużo mówić, sample odgrywają dużą rolę we współczesnej muzyce. Lista przebojów, w których usłyszysz zmienione fragmenty starych, często zapomnianych nagrań nie ma końca.
Sprawdź sample w największych hitach Daft Punk.
To ciekawe!
Na stronie: WhoSampled sprawdzisz, czy w danym utworze znajdują się jakieś sample. Uwaga! Uzależnia.
W piosence „Break My Soul” Beyoncé dokładnie w 0:11 pojawia się sampel z „Show Me Love” Robin S, 0:13. Porównaj te dwa kawałki.
vs.
Spodobał ci się ten artykuł? Przeczytaj kolejny, o najbardziej znanych coverach.
Zdjęcie tytułowe: Duncan Kidd/Unsplash