Jeśli nie rozumiesz fenomenu flamenco, wybierz się na Plac Hiszpański w Sewilli. Kiedy zobaczysz muzyków i tancerzy w akcji, zmienisz zdanie. Może nawet dostaniesz gęsiej skórki…
Narodziny flamenco
Na początek ustalmy jedną rzecz. Flamenco nie jest tańcem hiszpańskim. To taniec andaluzyjski. W Madrycie czy w San Sebastian próżno szukać barów z flamenco nie „pod turystę”.
Prawdopodobnie flamenco w prostej linii wywodzi się z hinduskiego tańca katak (używanie nóg jako instrumentu perkusyjnego, ruchy palców, ramion i dłoni). Pierwsze udokumentowane wzmianki o flamenco pochodzą z końca XVIII wieku.
Flamenco to połączenie nonszalancji i umiłowania wolności.
Flamenco należy postrzegać jako złożone, wielowymiarowe zjawisko kulturowe — połączenie tańca, muzyki i śpiewu — związane z różnymi grupami etnicznymi.
Andaluzyjscy Romowie (hiszp. los gitanos)
Mieli gigantyczny wpływ na powstanie flamenco i jego późniejszy kształt. Muzyka los gitanos jest intensywna, wypełniona emocjami i kolorami. Wystarczy spojrzeć na stroje tancerzy.
Mauretańczycy
Rządzili Hiszpanią przez kilka wieków. Przywieźli do niej m.in. melizmatyczne techniki śpiewu. Słychać je we flamenco.
Żydzi sefardyjscy
Żydzi, którzy mieszkali w Hiszpanii do 1492 roku, także wnieśli swoje tradycje muzyczne do tego regionu Europy.
Występ flamenco
W połowie XIX w. flamenco zaczęło przenikać do szerokiej publiczności, głównie za sprawą tzw. café cantantes — kawiarni, gdzie odbywały się występy.
W miarę jak taniec zyskiwał na popularności, zaczął się profesjonalizować, a jego forma artystyczna uległa usystematyzowaniu. Dziś wyróżniamy ok. 50 stylów flamenco, tzw. patos.
W czym tkwi sekret dobrego występu flamenco?
Przede wszystkim w komunikacji między artystami, opartej na intuicji, wieloletniemu doświadczeniu i zaangażowaniu. Tak naprawdę muzycy do końca nie wiedzą, co planuje tancerz.
To nie jest show poprzedzone godzinnymi próbami, ale w dużej mierze improwizowane. Artyści jakoś muszą się ze sobą dogadać w trakcie występu i to bez użycia słów.
Tak jak siatkarze, tancerze flamenco też mają swoje sekretne znaki, nie do wyłapania dla niewtajemniczonych. Są to m.in. konkretne gesty, ruchy i kroki.
Trudno opisać flamenco słowami. Tomásowi Borrásowi, hiszpańskiemu dziennikarzowi i pisarzowi (1891-1976), to się udało.
„Flamenco to inny sposób postrzegania świata, poprzez muzykę, z dumą, ze łzami szczęścia i złości w oczach. To wstręt do rutyny i nijakości; upojenie pieśnią, winem i pocałunkami; połączenie nonszalancji i umiłowania wolności”.
Czy wiesz, że są internetowe stacje radiowe poświęcone flamenco? Pobierz Replaio Radio — aplikację do słuchania radia na telefonie i przenieś się wprost do słonecznej Sewilli, stolicy tego niesamowitego tańca.
Zdjęcie tytułowe: Hoyoun Lee/Unsplash